سانترفیوژ آزمایشگاهی یکی از دستگاه‌های پرکاربرد در آزمایشگاه‌هاست که برای جداسازی مواد مختلف در نمونه‌های آزمایشگاهی استفاده می‌شود. این دستگاه به صورت یک دستگاه چرخشی طراحی شده است که با اعمال نیروی چرخشی به نمونه‌های آزمایشی، مواد مختلف را بر اساس ویژگی‌های فیزیکی‌شان مانند جرم مخصوص، اندازه، شکل و چگالی جدا می‌کند.
سانترفیوژ آزمایشگاهی از قطعات اصلی شامل موتور، روتور، کاسه سانترفیوژ، ریزه و دسته تنظیم سرعت تشکیل شده است. موتور دستگاه برای ایجاد نیروی چرخشی بر روی روتور استفاده می‌شود. روتور، قسمتی است که نمونه‌های آزمایشی در آن قرار می‌گیرند و با چرخش در سانترفیوژ به دور خودش می‌چرخد. کاسه سانترفیوژ، قسمتی است که نمونه‌های آزمایشی در آن قرار می‌گیرند و با چرخش روتور به دور خودش می‌چرخد. روی کاسه سانترفیوژ، یک درب وجود دارد که بعد از قرار دادن نمونه‌های آزمایشی در کاسه، درب بسته می‌شود.
دسته تنظیم سرعت، قسمتی است که برای تنظیم سرعت چرخش سانترفیوژ استفاده می‌شود. این دسته معمولاً دارای دکمه‌های تنظیم سرعت، زمان و نیروی چرخش است. همچنین، بعضی از مدل‌های سانترفیوژ آزمایشگاهی دارای قابلیت تنظیم دما هستند که برای جداسازی مواد حساس به دما مانند پروتئین‌ها، نمونه‌های بیولوژیکی و سلولی استفاده می‌شوند.
سانترفیوژ آزمایشگاهی با توجه به نوع روتور و سرعت چرخش، به چندین نوع تقسیم می‌شود.
انواع‌های سانترفیوژ آزمایشگاهی:
سانترفیوژ تک سرعت: در این دستگاه، سرعت چرخش ثابت است و تنها می‌توان سرعت را تنظیم کرد.
سانترفیوژ دو سرعت: در این دستگاه، دو سرعت مختلف تعریف شده است که می‌توان بین آن‌ها تغییر داد.
سانترفیوژ آنالوگ: در این دستگاه، سرعت چرخش با استفاده از یک دسته قابل تنظیم شبیه به یک دستگاه کنترلر دما تغییر می‌کند.
سانترفیوژ سریال: در این دستگاه، چندین روتور با سرعت‌هایمختلف در یک دستگاه وجود دارد که می‌توان بین آن‌ها تغییر داد و به این ترتیب، برای جداسازی مواد مختلف با سرعت‌های مختلف از این دستگاه استفاده می‌شود.
سانترفیوژ آزمایشگاهی اولتراسانتریفوژ: این دستگاه برای جداسازی نمونه‌هایی با جرم مخصوص بالا و با سرعت‌های چرخش بسیار بالا تا 100,000 چرخش در دقیقه استفاده می‌شود. این دستگاه برای جداسازی پروتئین‌ها، اسید نوکلئیک و سلول‌ها استفاده می‌شود.
سانترفیوژ آزمایشگاهی به دلیل از مزایا و کاربردهای مختلفی برای آزمایشگاه‌ها دارد. این دستگاه به عنوان یک ابزار جداسازی، می‌تواند برای جداسازی مواد مختلف در نمونه‌های آزمایشی مانند پروتئین‌ها، سلول‌ها، اسیدهای نوکلئیک و ذرات مختلف استفاده شود. همچنین، با استفاده از سانترفیوژ آزمایشگاهی، می‌توان نمونه‌هایی را با غلظت مختلف تهیه کرد و از آن‌ها برای آزمایش‌های مختلف استفاده کرد.
علاوه بر این، سانترفیوژ آزمایشگاهی به عنوان یک ابزار مهمتخصص، برای مطالعه و تحقیقات علمی همچون بیوشیمی، بیولوژی، ژنتیک، داروسازی، پزشکی و صنایع غذایی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. در بیولوژی سلولی، می‌توان از سانترفیوژ برای جداسازی انواع سلول‌ها و تمایز بین سلول‌های مختلف استفاده کرد. همچنین، در ژنتیک و بیوشیمی، می‌توان از سانترفیوژ برای جداسازی DNA، RNA و پروتئین‌ها استفاده کرد.
این راهبرد، در ساخت دارو و تولید مواد غذایی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. به عنوان مثال، در صنایع غذایی، سانترفیوژ برای جداسازی آب از چربی در تهیه شیرینی، پنیر، قهوه و شکلات استفاده می‌شود. همچنین، در صنایع داروسازی، سانترفیوژ برای جداسازی مواد فعال از داروها و نیز در تولید واکسن‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در نهایت، به علت داشتن کاربردهای مختلف و اهمیت بالایش برای صنایع مختلف، استفاده از سانترفیوژ آزمایشگاهی می‌تواند بهبود و دقیقه در کیفیت و دقت آزمایش‌هایی که در آزمایشگاه‌ها انجام می‌شود، منجر شود. همچنین، با توجه به پیشرفت تکنولوژی، سانترفیوژ‌های جدید با ویژگی‌های بهبود یافته مانند قابلیت تحمل فشار بالا، سرعت چرخش بیشتر، کاهش نویز و دقت بیشتر وجود دارند که باعث بهبود عملکرد و دقت در جداسازی مواد مختلف در نمونه‌های آزمایشگاهی می‌شوند.
در کل، سانترفیوژ آزمایشگاهی یکی از ابزارهای کاربردی و پرکاربرد در آزمایشگاه‌های مختلف است که برای جداسازی مواد مختلف در نمونه‌های آزمایشی استفاده می‌شود. با توجه به مزایا و کاربردهای متعدد این دستگاه، آن را می‌توان به عنوان یکی از ابزارهای اساسی در آزمایشگاه‌های بیولوژی، بیوشیمی، ژنتیک، داروسازی، پزشکی و صنایع غذایی دانست. همچنین، با توجه به پیشرفت تکنولوژی، سانترفیوژ‌های جدید با ویژگی‌های بهبود یافته و دقت بیشتر، به آزمایشگاه‌ها ارائه شده‌اند.